sábado, 27 de maio de 2023

Un libro cada semana...ou cada mes..."A milla verde"




Outubro de 1932, cárcere de Cold Mountain. Os presos condenados á morte agardan o momento de ser sentados na cadeira eléctrica polos seus actos de loucura, homicidio e vinganza. Paul Edgecombe, carcelario, coñece a John Coffey, asasino de dúas rapazas, un home enigmático dotado de poderes paranormais. Sumerxido nunha intensa dúbida sobre o verdadeiro pasado de John, Paul establecerá unha complexa relación de amizade co preso… Quen é realmente John Coffey e de que xeito exercerá cambios na vida de Paul?
Esta foi unha das moitas novelas que ultimamente tiven a sorte de poder ler. O autor,  Stephen King, aínda que célebre mundialmente máis ben pola súa narrativa de terror, toma con esta novela un enfoque completamente distinto; os vampiros e as criaturas malignas dun amplo universo terrorífico que ao longo dos años nos deu a coñecer, esvaecen totalmente aquí. Pero isto non me induciu dúbida algunha no momento de ler a obra; sempre pensei que, se ben é certo que me fascinaron aqueles relatos cheos  de pantasmas e demos, a magnificencia destes debíase en parte á pericia do autor para contar ben historias. Como xa expliquei no anterior parágrafo, esta novela está ambientada nun cárcere na que os condenados á morte viven os seus últimos meses previos á súa execución na cadeira eléctrica. O narrador e protagonista, Paul Edgecombe, como axiña se descobre, non é un home feito para facer de verdugo nunha sociedade completamente segura de que electrocutar aos malfeitores é o único método de impor xustiza no mundo, senón que, en cambio, aprende a coñecelos máis íntimamente. E aquí cabe resaltar o que, na miña opinión, esta novela fai mellor:
  mostrar que as cousas non son sempre, como moitos poderían pensar, brancas ou negras. No mundo real, a diferenza do que aprendemos de pequenos, non sempre resulta tan simple discernir entre a maldade e a bondade e, en ocasións, ambas poden ben encontrarse mesturadas; poucas veces conseguín encontrar esta clase de realismo reflectido nunha obra. Por conseguinte, o lector comprenderá que non todos os presos no cárcere de Cold Mountain son malos nin loucos necesariamente. Ás veces, as desgrazas que a mala sorte exerceu  neles conformaron o sustento dos crimes que máis tarde cometeran, despois de que as súas esperanzas e crenzas esvaeceran como engulidas pola entropía do destino. Outras, desvélase ante nós a atrocidade dun sistema legal  completamente inxusto como é o da condena á morte: non todos os executados son sempre culpables. Así, en cada conversación ou interacción entre Paul e os presos, existe unha atmosfera escura e inquietante que acompaña ao desenvolvemento da situación, que é a nosa conciencia de que todos aqueles presos, quizais máis cedo que tarde, percorreran “a milla verde” con dirección á cadeira eléctrica como última travesía na súas vidas. E, finalmente, a novela consegue sinalar que, se cabe, ás veces son os homes libres, afastados das limitacións que impoñen as reixas do cárcere, os verdadeiros monstros axexando entre a escuridade e fuxindo de delitos na nosa sociedade.
Outra cousa para min moi ben conseguida é a tridimensionalidade dos personaxes da que a novela se encontra plena, aínda que, quizais, non era de esperar menos dun escritor como Stephen King. Pero o que verdadeiramente me abraiou foi o feito de que o personaxe polo que máis cariño sentín e aquel que,  poderíase dicir, menos di ao longo da historia, John Coffey, o personaxe principal motor da historia, o presunto
responsable do asasinato de dúas xemelgas, un home de estatura por encima dos dous metros, negro e cunha misteriosa mirada de tristura incesante plasmada  no seu rostro. Penso que, a través deste personaxe, Stephen King mostra como a abundancia de diálogos non é obrigatoria para crear un personaxe que se sinta vivo. Aínda meses máis tarde permanece na miña memoria a única ocasión en que John Coffey fala extensamente, dedicando a Paul (e ao lector) as súas opinións máis directas e concisas, fruto da súa bondadosa inxenuidade algunha vez existente, sobre o decadente mundo no que, desgraciadamente, vivimos.
                                                                              C. P . 
 

domingo, 2 de abril de 2023

Un filme clásico cada semana...ou cada mes..."Cría cuervos..."


 Recentemente faleceu Carlos Saura, cineasta xa clásico antes da súa morte,  e, como homenaxe póstuma,  comentaremos un dos seus filmes máis coñecidos. Nel, a protagonista adulta, mediante analepse (as anacronías son constantes na película) adoptando a perspectiva da nena (todo ollos, en sentidos real e figurado) que foi, lembra a vida dunha familia burguesa, a súa,  da España dos últimos anos do franquismo. O matrimonio mal levado, a causa do machismo do pai, militar, e a insatisfacción da nai,   unha muller frustrada, gravemente enferma; as relacións entre criadas e señores...Quen vivise na España dos anos 70 do pasado século recoñecerá esa sociedade, tan distinta da actual,  vista cun ollo fortemente crítico.

Pero, ademais desa lectura, realista (algúns críticos denominárono "costumismo español"), a película é tamén (e esta lectura universaliza a mensaxe do filme) unha reflexión dura, por veces turbadora, sobre o mundo da infancia , todo menos idílico; o propio director afirmou que consideraba a infancia unha das etapas máis terribles do ser humano. Ana, a protagonista, é unha nena observadora, intelixente, pero tamén cruel, implacable; non hai idealización da mente infantil, senón que se mostran as luces e as sombras da psique humana, e intuímos os efectos da infelicidade e do desequilibrio que provén da desestruturación familiar, no retrato dunha nena moi ferida. Ecos de Bergman, como suxeriu algunha crítica?

Saura, cineasta de filmografía moi extensa e variada, introduce nas películas desta etapa, posiblemente as máis complexas, escenas  oníricas; nesta, a mestura entre realidade e irrealidade é menor que noutras, pero tamén se dá, e aprécianse ecos do seu admirado Buñuel.

"Cría cuervos..."é un clásico do noso cine, e, aínda sendo cine de autor, acadou certo éxito popular:  desde o seu ambiguo título até a interpretación de Ana Torrent, con eses ollos cheos de vida propia, sen esquencer a banda sonora, na que destaca a canción "Porque te vas", que  os que temos unha certa idade coñecemos e cantaruxamos máis dunha vez...

Para concluír, lembremos que a película obtivo prestixiosos receñecementos internacionais, o que é unha mostra máis da súa calidade.

                                                                                                           S.P.