De Coruña a Oseira, as catro provincias galegas
(14-V-2015)
(Ventosa. Interior da igrexa)
(Ventosa. A fachada da igrexa)
(Ventosa. A afamada tenda do bacallau, onde nos agasallaron coma a reis)
Saímos
pouco despois das 8 e media da nosa cidade con ánimo de percorrer corredoiras
da nosa xeografía, vieiros históricos con arrecendo espiritual. Pegadas que van
gravando esa maneira nosa de ser.
Partimos en tres autobuses, 132
rapazas e rapaces de 1º, 2º e 3º de ESO xunto con 6 profesoras e profesores.
Presentábase diante nose unha xornada que non nos ía defraudar.
Nunha primeira etapa marcamos rumbo
N-S na nosa rosa dos ventos, de Coruña a Ventosa (A Golada-Pontevedra),
sinalando a nobiliar Betanzos, a ferroviaria estampa de Oza dos Ríos xunguida
municipalmente con Cesuras, a primixenia Curtis-Estación, ¡canta xente alí
confluía para deixarse levar sobre os raíles de ferro, brincadeira de ritmo
alegre que marcaban as locomotoras de vapor!
(Vacas chegando a Oseira: marabillas do país, pasmo da rapazada)
Proseguimos por Vilasantar, Sobrado dos Monxes
e Boimorto, atravesamos o Tambre como arietes embelesándonos en crónicas
medievais dos condados de Présaras e de Traba, de Pedro de Mezonzo e mesmo da
familia de Rosendo. Cada recanto do río marca unha páxina da historia, un
documento, un territorio vertebrado ao son do Camiño Primitivo ou do Norte.
A esquerda divisamos o Bocelo,
deslinde natural entre Sobrado e Toques, ecos da Reconquista no san Antolín,
castrexos vestixios na Graña e contos frescos da Fervenza de Brañas adobiados
polas longas noites de miñada na invernía dos tempos.
Chegamos a Melide, fendemos o Camiño
Francés, que segue o camiño solar (E-W), conexión intermodal (antigamente cruce
de camiños), Compostela dista dúas xornadas e media. Patrimonio artístico e
gastronómico con recordatorios do terremoto de Lisboa.
Seguimos cara o Ulla, recíbenos
Santiso na Ponte Arcediago, topónimo de connotacións clericais, como tantos
outros en Galicia ou na península ( Pobra do Deán, Deán pequeño, Frades,
sobrado dos Monxes, Horta da Fraila, Picón del Fraile, Huerto del Cura,…)
Entramos na provincia de Pontevedra
pola Golada, terra de tratantes, gandeiros e de feiras ao abrigo dos Pendellos,
bosque mediterráneo de sobreiras, fazulas que desaugan no Arnego, mensaxeiro
digno do Ulla. Facemos parada en terras de Lope de Ventosa para poñer orde no
conxunto de esculturas e pinturas da “catedral do rural”, do “Vaticano galego”,
dese catecismo en pedra, san Xian de Ventosa. Para atender as necesidade
fisiolóxicas e saborear un bo café de pota, acudimos a un establecemento único,
“Casa Sidorio”, “un todo que hai”, fornecido de viandas e de diferentes
enseres, lareira prendida ao pé do camiño; amabilidade a esgalla, simpatía e bon
trato son o ADN desta familia que entende o comercio como un servizo, case
sempre aberto: “o Corte Inglhés sen escaleiras”.
Co alento na caluga do Farelo
seguimos na percura do Turubelo por Terras de Camba ata Rodeiro, pasamos Adelán
e sortemos o río Achacán, para faldear o monte Faro, onde desfrutamos do seu
plisado, das súas tablas ondeantes polos muiños de vento.
Ao pouco entramos na provincia
ourensá, pasando por Furco e Confurco, valgada anunciada e vertebración do
territorio, o lugar de Pobadura nas ladeiras do sinuoso río Oseira, excelsas
rubias galegas camiñando pola senda ou pacendo a discreción. Por fin, Oseira,
nove séculos de interrompido asentamento monástico. Poñemos a sortes a nosa
integridade física ao deambular polas poldras do río. Entramos no bar
Venezuela, atraidos polo arrecendo a matanza,
loureiro seco e fume de carballos. Un aroma destilado en celstiais
chourizos pendurados do teito. Son de verdade!
(Chegando ao mosteiro)
(A fastuosa entrada ao mosteiro de Oseira)
(Escoitando as palabras do noso guía)
Da man dos irmáns Luis e Alfonso,
percorremos cos nosos pés a historia da abadía: avatares,
exclaustracións,desamortizacións, abandono, volta a ser habitado. Chama a
atención en nós o san Famiano, primeiro santo da Orde do Císter; despois de ser
amamantados pola Virxe do leite, Nosa Señora real de Oseira, ao igual que san
Bernardo de Claravall, recibimos unha “lectio philosophica Neoplatónica” na
sancristía, “sá das palmeiras”, conexión do pensamento clásico cunha filosofía de
vida, o Cristianismo.
Destaca a súa feitura, a
arquitectura, o coro. No deambular polas distintas estancias sorpréndenos o
refectorio, improvisado museo arqueolóxico, pezas de feitura única, inxenios
hidráulicos que encaixan á perfección, para o aproveitamento e condución do
manancial, son precursores no uso sanitario da auga corrente.
(Interior da igrexa cisterciense de Oseira: sinxeleza da pedra no centro e barroquismo aos lados; a rapazada, atenta)
(Oseira: a elegante beleza da pedra)
Arrecende a Peregrino, Vía da Prata a tres xornadas de Santiago. Na
recreada botica, pharmacopea, está o potamen acompañado da santa Hildegarda de
Bingen, santa do Císter, botánica altamente cualificada, expoñente da
transmisión do saber entre muros de ata tres metros de espesor. Non se perde
nada, recíclase e optimízase tanto nos conventos como nos mosteiros que
escalonan as diferentes vías de comunicación. As granxas do Císter presentan
tres constantes: a auga (un bo manancial), a comunicación (Vía da Prata), e o
territorio (para roturar).
(O río Oseira, e as poldras de pedra)
Partindo do case rematado S.XI-principios do S.XII,
Europa bota a andar como ente, como unha árbore que enterra as súas raíces en
Santiago, alongando as súas polas polo resto da xeografía europea a través dos
dintintos camiños. O Císter dálle sentido e xermola nesas vías como novas
ramas, follas e froitos.
Canto escriben os amanuenses, contando só coa
luz solar; canto se transmite, canto rescoldo tilla nos arquivos e vellas
bibliotecas manásticas: estilos clásicos, Románico e Renacemento, Igrexas de Peregrinación
en transición cara ao Gótico e o recreado dinamismo do Barroco.
De volta, na ladeira Norte do monte Faro (1181
m), purificamos os nosos pulmóns con esencias de bosques perenninfolios de
piáceas e de abetos. No tramo final de ascensión vivimos un Gólgota ou
Calvario, sorte de Vía Crucis que franquea senda conducente á ermida, adobiada
polas cantigas do trovador Xan de Requeixo, festa do 8 de setembro.
A planicie é un coinvite a divisar toda a Galicia,
erixíndose de modo involuntario en balcón do territorio: cara ao N alcanzamos
ata o Pico Sacro en Terras de Santiago, cara ao S os cursos do Miño e Sil, así
como as terras altas de Ourense, serras de san Mamede ou Manzaneda. Cara ao
W-NW, Aciveiro e Terra de Montes na provincia pontevedresa, e cara o Leste e
Sureste, as terras lucenses da Ulloa, Lugo, os Ancares, a Ribeira de Chantada,
Monforte… Facemos un repaso da nosa configuración física.
(De volta á casiña)
Sobrepasando as horas centrais do día,
escollemos Monterroso, refrescado por un Ulla que bota a andar pola man. Percuramos
algunha rememoración literaria en víspera das Letras Galegas: a Esmorga é un
socorrido local de hostelería. Refrescamos as nosas gorxas e alimentamos os
nosos corpos evocando a Eduardo Blanco Amor, que fala dunha boa xoldra. Nós
facemos un paralelismo, a nosa viaxe ten de todo: cultura, historia, paisaxe e,
nalgún momento, ata incertidume e tensión, tensión que axudan a aminorar os
nosos tres profesionais do volante, capaces de facer do noso percorrido un
auténtico tobogán de sensacións, sempre controladas e medidas.
Grazas a todos os prticipantes, sen vós a
aventura non sería posible.
Ningún comentario:
Publicar un comentario